Jaź

Jaź (Leuciscus idus) – gatunek słodkowodnej ryby karpiokształtnej z rodziny karpiowatych (Cyprinidae).

Występowanie

Europa na wschód od Renu i na północ od Alp, oraz Azja. Występuje w wodach płynących, rzadziej stojących, oraz w słonawych wodach przy ujściach rzek. Żyje stadnie.

Cechy morfologiczne

Osiąga 40–50 (maksymalnie 80) cm długości i 2 (maksymalnie 5) kg masy ciała. Ciało bocznie spłaszczone, lekko wygrzbiecone, pokryte małymi łuskami. Głowa mała, otwór gębowy w położeniu końcowym. Oczy duże. Grzbiet szaroniebieski lub ciemnozielony, boki srebrzyste, brzuch biały. Płetwy grzbietowa i ogonowa są szare, pozostałe żółtawe lub czerwonawe. Liczba łusek w linii nabocznej 51-61.

Odżywianie

Żywi się owadami, mięczakami, skorupiakami a czasem także małymi rybami.

Rozród

Dojrzewa płciowo w wieku 3–4 lat. Tarło odbywa wiosną (kwiecień – czerwiec), w tym czasie odbywa wędrówki w górę cieków. Trze się w miejscach o piaszczystym lub żwirowym podłożu, czasem silnie zarośniętych. Ikra jest przyklejana do podłoża lub roślinności. U samców występuje wysypka tarłowa. Jaź żyje 10–15 lat.

Znaczenie gospodarcze

Gatunek poławiany gospodarczo i przez wędkarzy.
W stawach rybnych, sadzawkach parkowych i ogrodowych, jako ryba dekoracyjna hodowana jest ozdobna, złota odmiana jazia tzw. złota orfa lub złoty jaź (Leuciscus idus v. orpha). Jego ciało ma barwę pomarańczową lub czerwonawą, brzuch biały. Ma duże wymagania tlenowe, dużo wyższe niż złota rybka, dlatego trudno go hodować, a zwłaszcza rozmnażać.

Wędkarski wagowy rekord Polski: 5,10 kg, 82 cm (1973).